حزب رستاخیز
راه اشتباه شاه؛ حزب رستاخیز چه بر سر نظام پهلوی آورد؟
اینکه اول بار چه کسی ایده تشکیل حزب واحد را به شاه پیشنهاد کرد، داریوش همایون از غلامرضا افخمی نام می‌برد اما افخمی وقتی غروب ۱۱ اسفند ۱۳۵۳ این خبر را از تلویزیون شنید، بهت‌زده شد...هویدا گوشزد کرده بود که جز نظامی تک‌حزبی چاره دیگری وجود ندارد...منوچهر آزمون، اساسنامه‌ای فاشیستی بر اساس سیستم صنفی ایتالیا و اسپانیا نوشت...همایون عامل انقلاب ۵۷ را چهار برابر شدن قیمت نفت می‌داند نه اقدامات حزب رستاخیز اما افخمی معتقد است رستاخیز بسیار بد هدایت شد و شکست آن به تضعیف رژیم انجامید.
ادامه مطلب
حزب رستاخیز در تسریع سقوط شاه نقش داشت
شاه علاقمند شده بود با تشکیل حزبی واحد و فراگیر، تداوم سلطنت و حکمرانی ایران را برای خود و جانشینانش تضمین نماید...شاه برای تشکیل حزب رستاخیز با هیچ کس مشورت نکرده بود...وقتی حزب رستاخیز تشکیل شد، دامنه رویگردانی ملت از حاکمیت روند مضاف‌تری به خود گرفت...حزب رستاخیز هیچ‌گاه عضو واقعی نداشت...تأسیس حزب رستاخیز نه تنها برای رژیم پهلوی دستاورد مثبتی نداشت، بلکه موقعیت آن را در برابر مخالفان و منتقدان سیاسی شکننده‌تر و آسیب‌پذیر‌تر کرد.
ادامه مطلب
حزب واحد؛ آخرین تلاش شاه برای نجات
با انتصاب منصور، نسل جدیدی از سیاستمداران ایرانی وارد دولت شدند. اکثر آن‌ها ماموران امنیتی خشن و شبه تکنوکرات بودند...افزایش بودجهٔ نظامی در شاه این تصور را ایجاد می‌کرد که نیروهای امنیتی می‌توانند با اپوزیسیون مقابله کرده و آن‌ها را متفرق کنند. شاه مرتب از توانایی‌های دفاعی ایران سخن می‌گفت و این نشان می‌داد که تا چه حد مضطرب است. شاه در جمع خبرنگاران خارجی ادعا کرد که نیروی نظامی ایران ظرف ده سال آینده از بریتانیا قوی‌تر خواهد شد...رستاخیز امید‌ها برای بازگشت دموکراسی را از بین برد.
ادامه مطلب
انقلابی سفید که به قیامی خونین انجامید
همه‌پرسی ۲۶ ژانویه ۱۹۶۳ نمایشی مضحک از دموکراسی ساختگی بود. این خطر مردم را تهدید می‌کرد که اگر در انتخابات شرکت نکنند کارشان را از دست بدهند...فساد و تورم ناشی از افزایش درآمد نفتی بخش جدایی‌ناپذیر دیکتاتوری شاه و برنامه‌های اقتصادی او شد؛ برنامه‌هایی که حتی بوروکرات‌های اطراف شاه را به سمت اقشار کم‌درآمد راند...بر اساس مطالعات دانشگاه آریامهر، میزان سرب موجود در هوای برخی از نقاط تهران در برخی از ساعات روز ۳۰ برابر بیشتر از حالت هشدار در شهر لس‌آنجلس بود.
ادامه مطلب
از جدال شاه با امینی تا رویارویی با آیت‌الله خمینی
از برنامه‌های اجرایی امینی اصلاحات نهادی، تقسیم زمین‌های کشاورزی و بازنگری قوانین انتخابات بود. در سال ۱۹۵۳ هر دوی این موضوعات در راس برنامه‌های دکتر مصدق قرار داشتند ولی با منافع نزدیکان شاه در تداخل بودند...امینی گفت که شاه در تمام این مدت سعی در توطئه‌چینی علیه دولت او داشته است و مشاجره بر سر بودجه آخرین دسیسهٔ اوست...تعداد مخالفین شاه دائما رو به افزایش بود و علاوه بر رهبران مذهبی و پیروان آن‌ها، ایلات و عشایر، روشنفکران، کارگران صنایع، تجار، تکنوکرات‌ها و بوروکرات‌ها را هم شامل می‌شد.
ادامه مطلب
نقش نفت در تاسیس حزب رستاخیز
رژیم پهلوی زمانی اقدام به تاسیس حزب رستاخیز گرفت که درآمدهای افسانه‌ای نفت به شاه قدرتی غیرقابل باور داده بود. شاه با تکیه بر این درآمد هنگفت خود را هم در منطقه و هم در داخل کشور بی‌رقیب می‌دید...انباشت قدرت در آن شرایط تاریخی برای توسعه اقتصادی ضرورت داشت، لیکن مانع توسعه سیاسی شد به این معنی که نهاد‌ها و رویه‌های سیاسی مستقر را حفظ نمود و ساخت قدرت عمودی را تقویت کرد...شاه تنها راه تحقق یک دموکراسی راستین را وجود یک اقتصاد سالم و توانا می‌دانست.
ادامه مطلب
احمد نقیب‌زاده در گفت‌وگو با تاریخ ایرانی: تاسیس حزب رستاخیز دیرهنگام بود
شاه می‌خواست نوعی ملت‌سازی را در قالب حزب واحد انجام دهد...حزب رستاخیز پا نگرفت.
ادامه مطلب
ظهور و زیان رستاخیز؛ شاه چرا نظام تک‌حزبی را برگزید؟
شاه زمانی که عملکرد احزاب مردم، ملیون و ایران نوین را در جذب مشارکت مردم و نمایش دموکراسی بی‌فایده دید، برای پر کردن خلاء سیاسی و تشکیلاتی دستور تأسیس حزب رستاخیز را صادر کرد...رژیم شاه با توجه به ثروت‌های عظیم نفتی موجود، از حزب رستاخیز به عنوان مجرای تطمیع هواداران سلطنت استفاده کرد. شعار شاه بسیار ساده بود، آنان که با ما نیستند، ضد ما هستند...تشکیل حزب رستاخیز موید توسعه نامتوازن رژیم شاه بود... حزب رستاخیز به جای آنکه سوپاپ اطمینان سیستم باشد، عامل تشدیدکننده جداسازی مردم از حکومت بود.
ادامه مطلب
تاسیس حزب فراگیر برای مقابله با مخالفان شاه
در سال ۱۹۶۱-۱۹۶۰ دو اتفاق رخ داد که در شکل‌گیری آیندهٔ حکومت ایران نقش اساسی داشت. نخست برنامهٔ تثبیت اقتصادی است که صندوق بین‌المللی پول آن را پیشنهاد کرده بود و دوم تغییر انتخابات مجلس بیستم بود...بلافاصله پس از استعفای امینی، شاه برخی از سیاست‌های بهسازی و اصلاحات او را گلچین کرده، بدون در نظر گرفتن هر پیامدی آن‌ها را تحریف کرده و به نام خود ثبت کرد. این حرکت ناهماهنگی‌های گستردهٔ سازمانی و از بین رفتن حجم عظیمی از منابع کشور را در پی داشت و در نهایت باعث ازهم‌پاشی و سقوط رژیم شاه شد.
ادامه مطلب
گزارشی اقتصادی که شاه را برآشفت
سه واقعه انقلاب ایران را شکل دادند: سقوط دولت دموکرات دکتر مصدق در سال ۱۹۵۳، قیام‌های ملی سال ۱۹۶۳ که آیت‌الله خمینی را به عنوان رهبر در خط مقدم قرار داد و افزایش درآمدهای نفتی در سال ۱۹۷۳ که نشست رامسر برای بازنگری برنامهٔ توسعهٔ پنجم را به دنبال داشت...حدود یک سال پیش از کنفرانس رامسر شاه اعلام کرد: «اگر دولت در مقابله با تورم شکست بخورد ارتش وارد عمل خواهد شد.»...ماموران ساواک بر انتشارات بانک مرکزی نظارت می‌کردند... برای نخستین بار در تحقیقات دولتی، «انفجار سیاسی - اجتماعی» پیش‌بینی شد.
ادامه مطلب
شاه مخالف تک حزبی، موسس آن شد
غلامرضا افخمی، یکی از مشاورین ملکه، پیشنهاد داد سیستم چند حزبی منحل شده و سیستم تک حزبی جایگزین آن شود...شاه گفت: این همان فاشیسم است...عبدالمجید مجیدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه می‌گوید: «ایدهٔ تاسیس حزب رستاخیز ناگهان از کجا ظاهر شد؟ چه کسی آن را پیشنهاد کرد؟ این واقعا یک سؤال بزرگ در ذهن من است.»...شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۷۵-۱۹۶۲، یعنی از زمان آغاز انقلاب سفید تا زمان ایجاد یک حزب فراگیر، رو به زوال گذاشته بود.
ادامه مطلب
تک حزبی شدن در اوج دوره نابرابری اقتصادی
توسعهٔ اقتصاد ایران در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۷۵-۱۹۶۲ نابرابری در توزیع درآمد را به همراه آورد و به طبع آن اختلاف میان ثروتمندان و فقرا به طور چشمگیری افزایش یافت...در آغاز سال ۱۹۷۴، گزارشی دربارهٔ توزیع درآمد در ایران در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۷۲-۱۹۶۲ برای بنیاد فرح تهیه شد. این گزارش تصویر تاریکی از توسعهٔ ایران ارائه می‌داد. بلافاصله پس از ارائهٔ این گزارش کارکنان بخش آمار بانک مرکزی تغییر کردند، داده‌ها به سرعت عوض شده و داده‌های جدید حاکی از بهبود در توزیع درآمد‌ها بودند.
ادامه مطلب
روشنفکران و هویدا؛ کسی که روح خود را فروخت
آل‌احمد اعتراض کرد که هویدا سعی می‌کند مخالفان سانسور را تبدیل به سانسورچی کند....فیلم ابراهیم گلستان رابطهٔ هویدا با اربابش را دست انداخت.
ادامه مطلب
