تحریم نفت

کابوس قطع درآمد نفت و مصائب کسری بودجه

بر اساس اطلاعات گمرک ایران، از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲، به رغم نبود صادرات نفتی، رقم مجموع صادرات از مجموع واردات بیشتر است...در سال ۱۳۳۱، بهای واحد صادرات ایران ۴۰ درصد افت کرده است...تلاش‌های مصدق برای تبلیغ و ترویج صادرات را چند عامل بی‌اثر کردند، برجسته‌ترین‌‌شان کاهش قیمت‌های جهانی و خروج سرمایه‌ها از ایران...مصدق برای تأمین کسری، مالیات‌ها را بالا برد، به مردم اوراق قرضه فروخت و نقدینگی را افزایش داد...مصدق کوشید زیر بار وام نرود و با افزایش حجم پول مشکل را حل کند.

ادامه مطلب

برآورد غلط از واقعیت بازار نفت و اقتصاد ایران

افسانه‌ای ملی شکل گرفته که به غلط، رسیدن به رشد اقتصادی‌ چشمگیر را به دکتر مصدق نسبت می‌دهد...دولت ایران برای مقابله با اثرات تحریم نفتی بریتانیا، سیاست‌های کوتاه‌ مدت ناموفقی را در پیش گرفت که در نتیجه‌شان وضعیت اقتصاد ایران از همه جهات به سرعت وخیم‌تر شد... درآمد نفت که قطع شد، عایدی دولت هم ۳۷ درصد کاهش یافت...مصدق سوسیالیست نبود و به تراز بودجه، پول درست و قابل ‌اتکا و نقش محدود دولت در اقتصاد باور داشت...مصدق اعتقاد داشت درآمد نفت می‌تواند به توسعۀ بیشتر کشور کمک کند.

ادامه مطلب

کاهش وابستگی به خارج؛ درسی که ایران تحریم‌شده داد

در دوره تحریم نفتی میزان واقعی کسری اساساً کمتر از مقداری بود که در بودجه در نظر گرفته بودند...درآمدهای بودجه‌ای دولت ظرف چهار سال از ۱۳۲۸ به بعد ۲۱ درصد رشد داشت...اصلی‌ترین تغییر در حوزهٔ مالی دولت، این بود که دیگر نمی‌توانست برنامهٔ هفت ساله‌اش را اجرا کند؛ دست شستن از طرح بلندپروازانه‌اش بود برای برنامهٔ توسعه...کاهش درآمدهای نفتی تأثیر عظیمی روی سرمایه‌گذاری‌ها نگذاشت...در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲، تورم متعادل و ملایم باقی ماند.

ادامه مطلب

اقتصادی که بدون نفت دوام آورد

در سال ۱۳۳۲، اگر تحریم نفت تا زمانی نامعلوم هم ادامه می‌یافت، اقتصاد ایران می‌توانست در غیاب درآمد نفت و بدون ‌اقدامات ریاضتی بیشتر، بر‌‌ همان مداری که می‌رفت باقی بماند و دوام بیاورد...در دورهٔ تحریم نفت میزان واردات ۳۸ درصد کاهش یافت... عمدهٔ سیاست‌های تطبیقی در دوره مصدق برای مقابله با گرفتاری‌های ارزی موفق بودند...در سراسر این دوره، نرخ رسمی ارز بدون تغییر باقی ماند، ۳۲ ریال به ازای هر یک دلار... کاهش ارزش پول انگیزه‌ای شد برای ترغیب فعالان اقتصادی به صادرات غیرنفتی.

ادامه مطلب

مهار ارز در دوره شوک اقتصادی

کاهش واردات اثر خیلی جدی روی کشاورزی، بزرگترین واحد اقتصادی ایران، نگذاشت...روابط تجاری دو سویه‌ای که در طول این دوره شکل گرفت ــ به خصوص با اتحاد جماهیر شوروی و آلمان غربی ــ به این معنا بود که ایران کماکان می‌تواند به منابعی برای تأمین کالاهای پشتوانه‌ای وارداتی‌اش دسترسی داشته باشد...ارزش ریال در بازار آزاد به شدت تحت تأثیر دولت بود...ایران بدون اعمال اقدامات تطبیقی هم ظرفیت و قابلیت تحمل یک شوک ارزی موقت را داشت...تغییرات دوره تحریم، سرشت تجارت ایران را دگرگون کرد.

ادامه مطلب