جنتی از نوع پسر؛ درباره مردی که رفاقتی دیرین با حسن روحانی دارد
۱- علی جنتی متولد سال ۱۳۳۸ و فرزند آیت‌الله احمد جنتی است. جنتی از دانش‌آموختگان مدرسه حقانی قم است. او پیش از انقلاب در مبارزه مسلحانه علیه حکومت وقت ایران فعال بود و ناچار به خروج از ایران شد و تا هنگام پیروزی انقلاب در کویت زندگی می‌کرد. وی از نزدیکان محمد منتظری، فرزند شهید آیت‌الله منتظری به شمار می‌رفت. علاوه بر کویت، او در سوریه و لبنان نیز حضور داشت. خود درباره سال‌های حضورش در سوریه و لبنان می‌گوید: «یکی از مشکلاتی که ما در سوریه و لبنان با آن روبه‌رو بودیم، بحث اقامت در این کشور‌ها بود. ما هویت قابل عرضه‌ای نداشتیم. کار ما مخفی بود و نمی‌شد به هر کسی گفت که چه می‌کنیم و تا یک توجیه قابل قبول نداشتیم، نمی‌توانستیم مجوز اقامت بگیریم. در این زمینه، آقای امام موسی صدر خیلی به ما کمک کردند. ایشان بعضی از افراد را به منزله اعضای مجلس اعلای شیعیان لبنان به دولت لبنان معرفی کردند و بدین ترتیب ما توانستیم به طور رسمی اقامت بگیریم. همچنین با آقای حافظ اسد صحبت کردند که تعدادی از مبارزان ایرانی که علیه رژیم شاه مبارزه می‌کنند در سوریه هستند، شما دستور بدهید که به آن‌ها اقامت بدهند. ایشان هم موافقت کردند و من به اتفاق مرحوم محمد منتظری به وزارت کشور مراجعه کردیم و برای تعدادی از دوستان اقامت گرفتیم.»
۲- شاید بتوان نخستین فعالیت فرهنگی علی جنتی را در سال‌های پس از انقلاب و مدیریت او بر صدا و سیمای خوزستان دانست. جنتی در ۱۳۵۹ و پیش از آغاز جنگ در اهواز حضور داشت. وی در دی ماه همان سال پس از تصویب قانون اداره صدا و سیما، از سوی شهید بهشتی به عنوان نماینده قوه قضاییه در شورای سرپرستی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران معرفی شد و تا سال ۱۳۶۲ به عنوان عضو شورا خدمت کرد. این سال‌ها همان سال‌هایی است که او با حسن روحانی همکار است. اکبر هاشمی رفسنجانی درباره آن سال‌ها و همکاری جنتی و روحانی در خاطرات روز ۲۷ اردیبهشت ۱۳۶۰ خود می‌نویسد: «آقای دکتر روحانی در دفتر من منتظر بود و درباره اختلاف نظر بین کادر مدیران صدا و سیما مشورت کرد. آقای [حسین] غفاری و آقای علی جنتی با هم نمی‌سازند و هر دو مسلمان خط امامی‌اند و اثر نامطلوبی در کیفیت صدا و سیما و در نتیجه در تمام انقلاب دارد.» و در روز ۱۵ تیر ۱۳۶۰ گزارش می‌دهد: «آقای علی لاریجانی مدیرعامل صدا و سیما هم آمد و گله از ناسازگاری آقایان علی جنتی و حسن روحانی دو عضو شورای سرپرستی داشت.» گویا این همکاری سابقه‌ای پیش از این داشته است. خود جنتی می‌گوید: «در طول ۵۰ سالی که با ایشان، حسن روحانی آشنایی دارم و در بسیاری از مقاطع همکاری نزدیک داشته‌ام، دکتر حسن روحانی را از جمله روحانیون روشنفکر می‌شناسم.» علی جنتی در سال ۱۳۶۱ برای مدتی به عنوان مدیر شبکه یک تلویزیون نیز نقش ایفا می‌کند. هاشمی رفسنجانی در خاطرات روز چهارشنبه ۲۶ آبان۱۳۶۱ می‌نویسد: «...اخوی محمد و آقای علی جنتی هم پس از زیارت امام آمدند و گفتند که آقای جنتی به جای آقای انوار که به جبهه رفته است، مدیر شبکه یک تلویزیون شده است.»
۳- علی جنتی در ۱۳۶۳ دوباره به خوزستان بازگشت، البته این بار در پست استاندار این استان. او در سال‌های استانداری‌اش که تا سال ۱۳۶۶ به طول انجامید هر چه بیشتر به جمع نزدیکان و ارادتمندان اکبر هاشمی رفسنجانی مرد پرنفوذ سیاست ایران در دهه ۶۰ و ۷۰ نزدیک می‌شد. تا جایی که هاشمی در خاطرات روز دوشنبه ۲۷ مرداد ۱۳۶۵ می‌نویسد: «با هواپیما به مشهد پرواز کردیم. در فرودگاه مشهد آقای واعظ طبسی با جمعی از مسوولان استقبال کردند.» و نکته جالب این است که یکی از این استقبال‌کنندگان علی جنتی استاندار آن روزهای خوزستان بوده است. در اواسط سال ۱۳۶۶ اما علی جنتی از استانداری خوزستان برداشته شد. شاید مهم‌ترین واکنش به تعویض او را دکتر عباس شیبانی در نطق قبل از دستور خود در ۷ آبان ۱۳۶۶ انجام داد: «درباره برادر جنتی استاندار محترم خوزستان که تازه تعویض کرده‌اند آیا دین نداشت؟ آیا مدیریت نداشت که سال‌ها در استان بر مساله جنگی کارش و مدیریتش را دیده‌ایم. آیا سابقه مبارزاتی نداشت، آیا ریشه خانوادگی نداشت؟ چون جوابی برای این مطالب نداشتند آنقدر برایش کارشکنی کردند و ۸ ماه این استان مهم را بدون معاون سیاسی و عمرانی گذاشتند تا او مجبور شود بگوید یا مرا بردارید یا به من کمک کنید که خدمت بکنم. والله کسانی که این حرف را می‌زنند دلشان به حال این ملت، به حال اسلام می‌سوزد، اگر مسایل دیگری زیر نیم کاسه نیست چرا از نگه‌داشتن افراد استخوان‌دار وحشت دارید. باز تکرار می‌کنم با افراد بله قربان‌گو کار کشور بسامان نمی‌رسد.»
۴- جنتی که در سال‌های جنگ تحمیلی استانداری خوزستان را به مدت سه سال بر عهده داشت، در اواخر سال ۱۳۶۶ به عضویت ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا در آمد. اتفاق مهم دیگر اواخر سال ۶۶ تعیین اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان جانشین فرمانده کل قوا در جنگ از سوی امام خمینی بود. هاشمی در سال ۱۳۶۷ دارای دو دفتر بود. مسوولیت دفتر ریاست مجلس شورای اسلامی با جمال ساداتیان و مسوولیت دفتر فرماندهی کل قوا نیز به علی جنتی سپرده شد. جنتی تا سال ۱۳۶۸ که دفتر فرماندهی کل قوا تعطیل شد در این مکان مشغول به کار بود و به طور مستقیم با هاشمی رفسنجانی ارتباط داشت. ارتباطی که باعث شد او را از ارادتمندان هاشمی رفسنجانی بدانند. هاشمی در خاطرات روز دوشنبه ۱۳ تیر ۱۳۶۷ خود می‌نویسد: «آقای علی جنتی آمد. بنا است رئیس دفتر فرماندهی کل باشد. در این خصوص مذاکره کردیم.» و نکته مهم‌تر خاطره روز پنجشنبه ۱۳ مرداد ۱۳۶۷ است: «ظهر آقای علی جنتی آمد. درباره تاسیس دفتر فرماندهی و نیاز‌ها و سایر کار‌ها صحبت شد. حکم آقای حسن روحانی را هم به عنوان معاون نوشتم.» و این اتفاق دیگری در همکاری جنتی با روحانی در زیر پوشش هاشمی رفسنجانی است. جنتی در تمام سال ۱۳۶۷ هر هفته حداقل یک یا دو بار با هاشمی دیدار داشته است که گزارش این دیدار‌ها را هاشمی در خاطرات سال ۶۷ خود به تفصیل آورده است.
۵- با رئیس‌جمهور شدن هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۶۸ و تصمیم آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب مبنی بر اعاده ستاد کل مشترک، دفتر فرماندهی کل قوا در آستانه تعطیلی قرار می‌گیرد. هاشمی در خاطرات سه شنبه ۱۳ شهریور ۱۳۶۸ خود می‌نویسد: «آقای علی جنتی آمد. بنا دارد از دفتر فرماندهی کل قوا برود، احتمالا به استانداری خراسان می‌رود.»
رابطه این پدر و پسر مشهور در جمهوری اسلامی خود حکایت شنیدنی دارد که علی جنتی درباره آن می‌گوید: «ما [با آیت‌الله جنتی] دایما رفت و آمد داریم. هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ معنوی ایشان را پدر خودم می‌دانم و علاوه بر رابطه پدر و فرزندی ایشان همواره از نظر علمی و اخلاقی استاد و راهنمای من بوده‌اند. لذا برای ایشان بسیار احترام قائل هستم. ایشان از نظر معنوی و مراتب تقوا و زهد و پارسایی شخصیت کم‌نظیری هستند. از نظر سیاسی طبیعی است که اختلاف نظر داشته باشیم. چون متعلق به دو نسل هستیم... در گذشته با ایشان زیاد بحث می‌کردم منتها در طول چند سال اخیر کمتر بحث می‌کنیم... نه من می‌توانم روی ایشان تاثیر بگذارم و نه ایشان می‌توانند افکار مرا تغییر دهند. ممکن است احیانا برخی از مباحث به جدل بکشد و احترامی که ما برای ایشان قائل هستیم، خدشه‌دار بشود...»
هاشمی درباره استاندار شدن علی جنتی در ۱۶ شهریور ۱۳۶۸ می‌نویسد: «عصر اعضای دفتر فرماندهی کل قوا برای خداحافظی آمدند. آقای حسن حبیبی برای کارهای دولت آمد و آقای علی جنتی برای امور در وزارت کشور و استانداری‌ها آمد.» در این زمزمه‌هایی که برای استاندار شدن او به گوش می‌رسد اعتراض‌هایی نیز شکل می‌گیرد. هاشمی در خاطرات روز دوشنبه ۳ مهر ۱۳۶۸ خود گزارش می‌دهد: «ظهر آقای سید هادی خامنه‌ای آمد. مطابق معمول شکایت داشت از آستان قدس و آقای واعظ طبسی در مسایل مشهد و خواهان این بود که آقای علی جنتی به جای آقای امیر عابدینی استاندار خراسان نشود.» اما این اعتراض‌ها هیچ سودی نداشت و جنتی در دولت هاشمی سمت استانداری خراسان را بر عهده می‌گیرد: «در جلسه هیات دولت شرکت کردم. تبصره‌ها در دستور بود. [انتصاب آقای علی جنتی به عنوان] استاندار خراسان تصویب شد.»
۶- جنتی در سال ۱۳۷۱ و پس از استانداری خراسان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به فعالیت شد. او از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۷ و در دوره وزارت علی لاریجانی، مصطفی میرسلیم و عطاالله مهاجرانی عهده دار معاونت امور بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (سه سال) و قائم مقام سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (سه سال) بود. فعالیتی که آخرین فعالیت فرهنگی او در کابینه‌های جمهوری اسلامی بود. در سال ۱۳۷۷ و در دولت محمد خاتمی علی جنتی به عنوان سفیر ایران در کویت برگزیده شد. جنتی در ۱۳۸۲ نیز پست مشاور وزیر امور خارجه و رئیس کمیته فرهنگی – اجتماعی شورای عالی امنیت ملی را در نهادی که دبیر آن حسن روحانی بود بر عهده گرفت.
۷- با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد، مصطفی پورمحمدی، هم‌دوره‌ای علی جنتی در مدرسه حقانی، به عنوان وزیر کشور انتخاب شد. در مهرماه سال ۱۳۸۴ بود که پورمحمدی علی جنتی را به عنوان معاون سیاسی وزیر کشور انتخاب کرد تا جنتی تنها فردی در جمهوری اسلامی شود که در دولت‌های موسوی، هاشمی، خاتمی و احمدی‌نژاد دارای پست‌های دولتی بوده است. اما انتخاب جنتی سیلی از انتقادات را به سوی پورمحمدی روانه کرد. چه آنکه مشی سیاسی جنتی که نه تنها چندان قرابتی با پدر خود به عنوان دبیر شورای نگهبان نداشت و او حتی به حمایت از کاندیداتوری «اکبر هاشمی رفسنجانی» در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴ در برابر «محمود احمدی‌نژاد» پرداخته بود. فشار همه سویه بر پورمحمدی باعث شد که او در حاشیه بازدید از سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات تهران و در غرفه روزنامه کیهان ضمن تایید اخبار مربوط به برکناری جنتی بگوید: «بحث این است که از آنجا که آقای جنتی فرزند آیت‌الله جنتی دبیر شورای نگهبان هستند و در حین برگزاری انتخابات شورا‌ها و مجلس خبرگان، ممکن است در افکار عمومی این‌گونه تلقی شود که در برگزاری انتخابات اعمال نفوذ و نظری از هر دو مرکز بر روی همدیگر صورت می‌گیرد، ممکن است در آینده نه چندان دور تمهیداتی برای تغییر برخی مدیران وزارتخانه صورت گیرد.» خبری که چندان تایید و تکذیب آن به طول نینجامید و جنتی جای خود را به مجتبی ثمره هاشمی یکی از نزدیکترین افراد به احمدی‌نژاد داد. این تغییر در آستانه چند انتخابات مهم در ایران روی داد. تغییری که علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی وقت مجلس درباره آن گفت: «آقای جنتی از ابتدا علاقه‌مند بود در یکی از سفارتخانه‌ها فعالیت کنند و به همین خاطر هم از وزارت کشور رفت.» اما خود علی جنتی در مراسم تودیع‌اش اظهار داشت: «از آغاز کار دولت نهم و با حضور پورمحمدی در وزارت کشور و دعوت وی از من، برای کمک به او این مسیر را ادامه دادم و در حال حاضر هم برای کمک به او از این پست کناره‌گیری کرده و به مسوولیت دیگری همت می‌گمارم.» هر چند که علی جنتی بعد‌ها دلیل دیگری درباره برکناری خود مطرح کرد: «همان اوایل که من مشغول به کار شدم: ظاهرا تازه آقای احمدی‌نژاد فهمیده بود که من جزو طرفداران آقای هاشمی رفسنجانی هستم. از همان اوایل فشار را روی آقای پورمحمدی گذاشتند برای اینکه معاون سیاسی حتما باید عوض بشود.» جنتی در سال ۸۵ دوباره به عنوان سفیر ایران به کویت بازگشت و تا سال ۸۹ که توسط منوچهر متکی کنار گذاشته شد در این کشور حضور داشت.
۸- علی جنتی که گویا هر گاه از پست‌های مختلف برکنار می‌شد به کنار حسن روحانی باز می‌گشت، پس از سفارت ایران در کویت، به عنوان پژوهشگر سیاست خارجی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت مشغول به کار شد. پستی که تا همین هفته گذشته نیز وجود داشت تا اینکه او در گفت‌و‌گویی جملات ابتدایی این متن را به زبان آورد. زمانی که از جنتی پرسیده شد که آیا پست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت روحانی را پذیرفته، پاسخ داد: «اگر نپذیرفته بودم که برنامه نمی‌نوشتم.» جنتی در طول این سال‌ها همواره ارادت خود را به هاشمی ابراز داشته و در کنار آن رفاقتی صمیمانه با حسن روحانی نیز دارد. وی سال‌ها دیپلمات ایران در کویت بوده و همواره بر موضع خود در مقابل پدرش تاکید ورزیده است. با همه این اوصاف اما شاید جنتی یکی از قابل پیش‌بینی‌ترین افراد در دولت حسن روحانی بود. دولتی که اعضای آن را نزدیکان روحانی تشکیل می‌دهند. شاید برای پیش‌بینی مابقی اعضای کابینه که هنوز مورد گمانه‌زنی قرار نگرفته‌اند باید به تاریخ و نزدیکان رئیس‌جمهور منتخب ایران رجوع کرد.
نظر شما :