تاریخ به روایت طنزپردازان/ نگاهی به تقسیم‌بندی کمدی‌های تاریخی- اتان تامسون، استاد دانشگاه تگزاس
ترجمه: نسرین رضایی
با این حال باید گفت که کمدی تاریخی هم گرچه زیر مجموعه کوچکی از کمدی دوران است اما خود نیز به سه دسته عمده تقسیم‌بندی می‌شود: کمدی شخصیت‌های تاریخی، کمدی موقعیت‌های تاریخی، کمدی تاریخی جنگ.
کمدی شخصیت‌های تاریخی
در "کمدی شخصیت‌های تاریخی" همانگونه که از نام آن نیز می‌توان حدس زد، تمرکز اصلی روی شخصیت‌های تاریخی است. اینکه نویسنده معمولا یک شخصیت تاریخی خاص و بسیار آشنا را به زمان حال آورده و با هویت ویژه بخشیدن به این شخصیت موقعیت کمیک ایجاد کرده و به خلق کمدی تاریخی می‌پردازد. در این نوع کمدی به زمان کوچک‌ترین توجهی نمی‌شود و آنچه برای خالق اثر اهمیت دارد شخصیت‌های تاریخی هستند. شاید یکی از دلایل عمده جذابیت‌های کمدی شخصیت‌های تاریخی، حضور چهره‌های تاریخی در زمان معاصر باشد. از این دسته کمدی‌ها می‌توان به فیلم‌هایی چون "لباس‌های نو امپراتور" و حضور صدام در کارتون و فیلم "ساوت پارک" اشاره کرد.
در کمدی لباس‌های نو امپراتور، خالق اثر با تغییر حادثه تاریخی و استفاده از شخصیت ویژه ناپلئون در مسیر ساخت کمدی شخصیت‌های تاریخی قرار می‌گیرد. در این فیلم ناپلئون در جریان حوادثی قرار می‌گیرد که مجبور به فرار از قلمرو خود شده و پس از بازگشت دیگر کسی باور نمی‌کند که او ناپلئون واقعی است. ماجرای عشقی که در فیلم پدید می‌آید نیز به کمدی شدن صحنه‌های فیلم کمک زیادی کرده است.
در کمدی "ساوت پارک" که پیش از دستگیری صدام حسین ساخته شده است، دیکتاتور عراق با حضور در جهنم به اذیت و آزار شیطان می‌پردازد. صدام گهگاه به برقراری رابطه رمانتیک با شیطان نیز می‌پردازد.
کمدی موقعیت‌های تاریخی
در "کمدی موقعیت‌های تاریخی" عموما ماجرا در یک دوره تاریخی مشخص اتفاق افتاده و خالق اثر سعی می‌کند تا با استفاده از یک ماجرای کمدی، رمانتیک یا صحنه‌های زد و خورد خنده‌دار یک کمدی تاریخی خلق کند. فیلم "ژنرال" باسترکیتون از جمله فیلم‌های کمدی است که در این دسته از کمدی تاریخی قرار می‌گیرد.
با اشاره به چنین طبقه‌بندی‌ای نباید این موضوع مهم را فراموش کرد که کمدی تاریخی را نیز می‌توان در نوع خود به دو دسته کلی سبک و سنگین طبقه‌بندی کرد. هدف از انتخاب واژه‌های سبک و سنگین بیشتر میزان شهرت وقایع و یا شخصیت‌های تاریخی پرداخته شده به آن‌ها است. در کمدی تاریخی سبک، در اکثر موارد به شخصیت‌ها و یا موقعیت‌های تاریخی نه چندان برجسته‌ای پرداخته می‌شود که ممکن است گهگاه برای تماشاگر نیز چنین موقعیت‌ها و شخصیت‌های تاریخی به هیچ‌وجه آشنا نباشند. در واقع در نوع سبک این نوع از کمدی‌های تاریخی نیاز نیست از چهره‌ها و یا حوادث مشهور تاریخی استفاده کنیم. اما کمدی‌های سنگین بر روی موقعیت و یا بازه زمانی خاص تاثیرگذاری متمرکز شده و یا در آن‌ها از شخصیت‌های تاریخی برجسته و خاصی استفاده می‌شود. از این دسته کمدی‌های تاریخی سنگین می‌توان به فیلم "خداحافظ لنین" اشاره کرد.
داستان اصلی این فیلم این‌گونه آغاز می‌شود که فردی به کما می‌رود و در مدت زمانی که او در ایام بی‌خبری است تحولات غیرمنتظره‌ای صورت می‌گیرد. دیوار برلین در هم شکسته می‌شود و در پی‌اش اتحاد دو آلمان و باقی قضایا اتفاق می‌افتد. تصور اطرافیان بر این بوده که این فرد دچار آرمان‌گرایی مفرط است و روبروشدن با واقعیت عینی که چیزی دیگرگون است برایش مرگبار است و تلاش می‌شود تا از مواجهه او با آنچه رخ داده پیشگیری کنند.
کمدی تاریخی جنگ
نوع دیگری از کمدی‌های تاریخی نیز وجود دارند که به کمدی تاریخی جنگ معروفند. این نوع کمدی‌ها در اکثر مواقع بیشتر از هر جنگی بر روی جنگ جهانی دوم و حوادث و شرایط آن دوران متمرکز شده‌اند. از این نوع دسته بندی می‌توان به کمدی مشهور "کچ ۲۲" اشاره کرد. "کچ ۲۲" ازجمله مشهور‌ترین و بهترین کمدی‌های ضد جنگ است که مربوط به دوره جنگ جهانی دوم می‌شود. تمامی حوادث این کمدی تاریخی در همان زمان جنگ جهانی دوم اتفاق می‌افتد.
در طبقه‌بندی کمدی‌های تاریخی، سابقه کمدی تاریخی جنگ بسیار بیشتر از دو نوع دیگر است و از آن می‌توان به عنوان آغازی برای پرداختن به کمدی تاریخی در عرصه تصویری یاد کرد. جنگ جهانی دوم در محدوده زمانی بین اختراع تلویزیون و پذیرش این اختراع جدید از سوی مردم به وقوع پیوست. در سال ۱۹۳۹ بود که تلویزیون برای نخستین بار در نمایشگاه جهانی به نمایش گذاشته شد. این اختراع جدید بعد‌ها به تدریج در اختیار مردم قرار گرفت و مردم فرهنگ استفاده از آن را آموختند. در آن زمان هم که تلویزیون میهمان تازه خانه‌های مردم بود، علی‌رغم فیلم‌های زیادی که در طی جنگ و پس از آن ساخته می‌شد، چندان به کمدی تاریخی پرداخته نشد. با این حال شاید بتوان گفت که جنگ جهانی دوم به بزرگ‌ترین بهانه‌ای بدل شد برای رقم زدن نام کمدی تاریخی. تنها اثر کمدی تاریخی برجای مانده در آن دوره شاید سریال‌های کوچکی بودند که تحت عنوان "باند برادران" ساخته شدند. در این سریال‌ها تصاویر کمدی و گهگاه درامی از جنگ جهانی دوم به نمایش کشیده می‌شد و باعث می‌شد تا مردم برخلاف همیشه از دیدن صحنه‌های مربوط به دوران جنگ نه تنها متاثر نشوند بلکه به قهقهه درآیند.
با تمام این اوصاف باید گفت که علی‌رغم حضور بسیار جزئی کمدی تاریخی در طبقه‌بندی اصلی کمدی، پرداختن به حوادث و شخصیت‌های تاریخی در قالب طنز یکی از شیوه‌های جالب بیان روایات تاریخی باشد.
بیلی وایلدر* می‌گوید: اگر می‌خواهید حقیقت را بگویید و مردم شما را نکشند، بهتر است از کمدی استفاده کنید.
*بیلی وایلدر کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه کننده و روزنامه‌نگار آمریکایی اتریشی‌تبار بود. او دوبار برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی در سال‌های ۱۹۴۵ و ۱۹۶۰ شد. او ۵ بار دیگر جایزه اسکار را برای بهترین فیلم‌نامه، بهترین تهیه‌کننده و یک عمر فعالیت سینمایی به‌دست آورد.
نظر شما :