پاسخ یاسر هاشمی به حسین کروبی: رادیکال‌های دهه ۶۰ در تاریخ دستکاری می‌کنند
مطالعه مصاحبه آقای محمدحسین کروبی درباره وقایع حج سال ۱۳۶۵ و طرح ادعایی علیه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، انگیزه‌ای شد تا این یاداشت را تحریر کنم:
صرف‌نظر از اینکه طرح اینگونه ادعا‌ها در شرایط فعلی، با توجه به اینکه سی سال پس از وقوع، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در قید حیات بودند و می‌توانستند مانند هزاران ادعا و پرسش دیگر به آن پاسخ دهند، تا چه اندازه به روشنگری کمک می‌کند و بر فرض صحت، چرا در سی سال گذشته از افکار عمومی مخفی شده است، موجب بروز شائبه‌هایی می‌شود.
برخی می‌گویند جریانی که در دهه شصت دارای گرایش و رفتار‌های رادیکال بوده و اکنون تغییر مواضع داده است، بجای آنکه رسما در رویکرد گذشته خود تجدیدنظر کند، می‌کوشد با دستکاری در وقایع تاریخی، مسئولیت اقدامات خود را بر دوش دیگران بگذارد.
نگاهی بدبینانه می‌گوید جریان افراطی فعلی می‌خواهد با استفاده ابزاری از فرزندان برخی بزرگان، رفتار‌های امروز خود را تکرار عملکرد رهبران سیاسی کشور در دهه نخست انقلاب نشان دهد و با این روش، هم برای خود مشروعیت تاریخی بیافریند و هم با ایجاد اختلاف میان نام بزرگان، به تخریب چهره آن‌ها و کاهش محبوبیت و مرجعیت اجتماعی‌شان بپردازد.
دیگرانی نیز مدعی هستند که برخی افراد می‌خواهند با تخریب بزرگان در غیاب آن‌ها و جعل روایت‌های تاریخی، برای خود محبوبیت و شهرتی دست و پا کنند.
بنده در مقام قضاوت و تأیید این نگاه‌ها نیستم؛ اما می‌دانم سخن گفتن از تاریخ انقلاب، آن هم مقطعی که درباره آن ده‌ها شاهد زنده و اسناد متقن وجود دارد، بیش از آنکه برپایه شایعات و شنیده‌ها باشد، باید براساس مستندات و منابع قابل ارجاع و دسترسی صورت پذیرد و اتکای صرف به حافظه پس از گذشت بیش از سی سال از واقعه نیز نمی‌تواند برای مخاطب اطمینان حاصل کند، از این رو درباره این ادعا تحقیقی مختصر انجام دادم.
بررسی خاطرات مکتوب و روزنوشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۶۵ نشان می‌دهد نه تنها در این سال هیچ‌گونه تنشی بین ایران و عربستان در سطوح بالا وجود نداشته است بلکه روابط حکومت عربستان سعودی با صدام رو به افول گذاشته و ملک فهد پادشاه عربستان، از طرق خاصی به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی پیام می‌دهد طرحی برای حذف صدام و پایان جنگ دارد که این موضوع برای ماه‌ها توسط مقامات بلندپایه کشور در حال پیگیری لابه‌لای اخبار عراق بوده است که در نهایت در اواخر سال ۱۳۶۵، این طرح به موفقیت نمی‌رسد و عربستان در این سال برخورد خوبی با مسائل ایران داشت و حتی در موسم حج، قبرستان بقیع را به روی زائران ایرانی می‌گشاید.
اقدام خودسرانه ارسال مواد منفجره به حج نیز توسط برخی از دوستان آقای سیدمهدی هاشمی که در حوزه نهضت‌ها فعالیت می‌کردند و در اصفهان و نجف‌آباد نفوذ داشتند، از طریق احضار مدیر کاروان و اجبار وی به همکاری صورت گرفت که برخی روزنامه‌نگاران اسامی این افراد را نیز فاش کرده‌اند.
پس از کشف اقدام این افراد خودسر - که نه تنها تندروی که خود شائبه مسأله‌سازی برای نظام اسلامی داشته - و بازداشت حجاج این کاروان توسط مأموران سعودی، موضوع از طریق آقای بشارتی قائم‌مقام وقت وزارت خارجه به اطلاع آیت‌الله هاشمی رفسنجانی می‌رسد و با انجام تحقیقات توسط عربستان و احراز خودسرانه بودن اقدام و پیگیری جمهوری اسلامی از طرق دیپلماتیک، اکثر حجاج آزاد می‌شوند.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در خطبه‌های نماز جمعه تهران در مورخ هفتم شهریور ۱۳۶۵ که به پیوست ارائه شده است، ضمن تقدیر از اقدام دولت عربستان در بازگشایی بقیع و آزادی اکثر حجاج، درخواست آزادی ۱۰ نفر زندانی باقیمانده را نیز از دولت عربستان طرح کرده و اعلام می‌کند در صورت وجود تخلف فردی از این زندانیان، موضوع مورد بررسی و برخورد قرار خواهد گرفت و به طور ظریف نیز بر همکاری ایران وعربستان در منطقه و جهان اسلام تأکید می‌کند.
پیرو ایراد این خطبه‌ها، آقای کروبی از عربستان با دفتر امام خمینی تماس می‌گیرد و اطلاع می‌دهد افراد باقیمانده ۱۰ نفر نیستند و سه نفرند که براساس نظر موافق آقای هاشمی و مرحوم سید احمد خمینی، قرار می‌شود ایشان از ملک فهد تشکر کند.
اکنون پرسش اینجاست که کدام شاهد و مستند، بر نسبت دادن این اقدام اشتباه ناشیانه به مسئولان ارشد نظام وجود دارد که حتی جنایت حکومت عربستان سعودی در حج خونین سال ۱۳۶۶ را نیز به این واقعه مرتبط کرده و به نوعی تلافی حکومت عربستان جلوه دهد؟
اگر هم بخواهیم زمینه‌ای برای وقوع این جنایت جست‌وجو کنیم همانگونه که در نتایج بررسی‌های مسئولان وقت حجت‌الاسلام عبدالله نوری و دکتر هادی ذکر شده و در خاطرات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز منعکس شده است، نفوذ جریان تندرو در بعثه بوده که این حادثه، بستر‌ها و عوامل مؤثر در آن، خود می‌تواند مورد تحقیق پژوهشگران قرار گیرد.
البته انصاف این است که اینگونه ابهام‌سازی و تحریف حقایق را به حجت‌الاسلام‌والمسلمین کروبی نسبت ندهیم چرا که ایشان در طول حدود ۲۵ سالی که از این حوادث در آزادی سپری و در چندین رقابت سیاسی نیز با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شرکت کردند، اقدام به طرح اینگونه مسائل شائبه‌دار نکرده و روا نیست زمانی که ایشان در حصر بوده و از دسترسی مستقیم به رسانه و تربیون محروم هستند، در مورد ایشان قضاوت ناشایست کنیم.
بازخوانی حوادث تاریخی اگرچه برای افکار عمومی موضوعی جذاب و مفید است، اما اگر تحت تأثیر منافع شخصی و پیش‌فرض‌ها قرار گیرد موجب ارائه روایتی نادرست و مجعول به نسل آینده می‌گردد. البته اکنون که خوشبختانه بخشی از مستندات نظیر شرح مذاکرات تصویب و اصلاح قانون اساسی در دسترس عموم قرار دارد و بسیاری از شخصیت‌های مطلع و مؤثر در آن حوادث نیز در قید حیات هستند و می‌توانند در این باره روشنگری کنند که بطور نمونه می‌توانم به سه ادعایی که در ماه‌های گذشته در مورد نقش آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در حذف شورای رهبری، مدت‌دار شدن رهبری و افزوده شدن کلمه مطلقه در اصلاح قانون اساسی مطرح شد اشاره کنم که خلاف واقع بودن هر سه این ادعا‌ها با مروری بر مشروح مذاکرات اصلاح قانون اساسی که هم اینک در دسترس عموم قرار دارد و در سایت روزنامه رسمی نیز منتشر شده است، براحتی قابل مشاهده است.
پیوست اول:
بخشی از خطبه‌های نماز جمعه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در ۷ شهریور ۱۳۶۵ پس از حج
ما در این هفته شاهد باز شدن محدوده قبرستان بقیع بودیم که ما هم به طور محدود از عربستان سعودی تشکر می‌کنیم و خبر آزادی یکصد و چند نفر از زائرانمان را داشتیم که بی‌جهت گرفته بودند و حالا خواهید دید این‌ها که آمدند به طوری که ما در گزارش بعدی دیدیم بیش از نصف این‌ها کسانی بودند که بالای ۷۰ سال سن داشته‌اند از زن و مرد که بیچاره‌ها از حجشان ماندند، حج ناقصی برای این‌ها ترتیب دادند و در زندان‌های عربستان در ایامی که همه رفته بودند برای زیارت حج، گرفتار بودند، از این جهت خوب کاری کردند.
ولی متاسفانه هنوز حدود ۱۰ نفر از افراد ما را نگه داشته‌اند، بدون اینکه ما بدانیم جرم این‌ها چه بوده و ما را در جریان نگذاشتند. من تاکید می‌کنم به مسئولان عربستان از این طریق باعث تیرگی روباط ما نشوند، ما نمی‌خواهیم روابط ما با کشور عربستان که می توانیم با همکاری مشکلات منطقه را حل کنیم تیره بشود.
اگر شما از این راه بخواهید بهانه‌جویی کنید، مسئولیت عواقب بعهده خودتان است و بدانید که این مسایل در جنگ و موضع ما نمی‌تواند تاثیری بگذارد... باز هم از شما می‌خواهیم این غائله‌ای را که به جهت بوجود آمده تمام کنید و اگر واقعا در بین این‌ها کسی هست که تخلفی کرده، خب ما خودمان می‌رسیم، با ما در میان بگذارید، ما مساله او را حل خواهیم کرد.
پیوست دوم: گزیده‌ای از خاطرات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی
۲۰ مرداد ۱۳۶۵
آقای بشارتی اطلاع داد که عربستان اعلان کرده چند نفر از حجاج ایرانی در ساک‌های خود تی.ان.تی داشته‌اند... درباره کاروانی که در جده گیر افتاده و جمعی از حجاج که در ساک آن‌ها مواد منفجره کشف و بازداشت شده‌اند، پیگیری کردم. معلوم شد؛ که حجاج بی‌اطلاع بوده‌اند. فقط رئیس کاروان می‌دانسته. به وزارت خارجه و اطلاعات گفتم که برای ملاقات با رئیس کاروان در حج تلاش کنند.
۱ شهریور
آقای عبدالحلیم خدام معاون رئیس‌جمهور سوریه به ایران آمده و می‌خواهد با من هم ملاقات کند. ملاقات محدود شد. شب آقای خامنه‌ای خبر دادند که بیشتر برای وساطت در مورد برخورد ما با عربستان سعودی آمده و خواسته است که کشتی‌های عربستان را در سیاست مقابله به مثل نزنیم و ادعای فهد را در خصوص عدم همکاری با عراق در زدن سیری و... عدم ایذاء زوّار بازداشت شده در عربستان را گفته و بالاخره از آقای خامنه‌ای قول گرفته که تا دو هفته دیگر، کشتی‌های عربستان را نزنیم.
۵ شهریور
از مکه تلفنی درباره زوار بازداشتی خبر دادند که سعودی‌ها قول داده‌اند، فردا آزادشان کنند. درباره دو نفری که از دست مأموران سعودی در رفته‌اند و دنبال وسیله‌ای برای خروج از عربستان‌اند، صحبت شد.
۶ شهریور
خبردادند که عربستان صدوسه نفر از صدوسیزده نفر حجاج بازداشتی ما را آزاد کرده است.
۷ شهریور
عصر احمدآقا تلفنی گفت که آقای کروبی می‌گوید ده نفر باقی نیستند، دو، سه نفری هستند. قرار شد خود ایشان از فهد تشکر کند.
۱۹ شهریور
در خصوص روابط با عربستان به وزرات خارجه ماموریت داده شده، با توجه به اظهارات اخیر سعودی‌ها در خصوص ادعای عدم کمک به عراق و علاقه به تحسین روابط با ما اقدام کنند.
۳۰ شهریور
آقایان روحانی و هادی برای پیگیری معامله تسلیحاتی کمک به آزادی گروگان‌های آمریکا در لبنان و تقویت روابط با عربستان و تلاش برای نجات زندانیانمان در عربستان آمدند.
۹ مهر
وزیر نفت که از عربستان و کویت برگشته بود، گزارش‌های خوبی داشت. ملک فهد اعلام کرده بود که صدور نفت عراق از طریق عربستان قطع شده و دیگر سعودی کمکی به عراق نمی‌کند و موافق حذف صدام است و می‌خواهد روابطش را با ایران حسنه کند. قرار شده فرآورده نفتی از سعودی بخریم. او پیشنهاد کرده یک هفته جنگ را متوقف کنیم و قول داده که در پایان آن، صدام را کنار می‌گذارند. قرار شد در خصوص کیفیت این امر مذاکره شود.
۲۱ مهر
آقازاده از ژنو تلفنی اطلاع داد که زکی یمانی [وزیر نفت عربستان سعودی] گفته آقای فهد در عربستان گفته فردی از ایران به آنجا برود تا درباره پیشنهاد کیفیت حذف صدام مذاکره کنند.
۱۲ آبان
آقای [علی‌محمد] بشارتی قائم مقام وزیر امور خارجه آمد. از وضعی که در ارتباط با بیت آیت‌الله منتظری پیش آمده، اظهار نگرانی کرد، ضمن اینکه به ضرورت تعقیب گروه سید مهدی تاکید داشت... ظهر آیت‌الله خامنه‌ای آمدند... درباره کیفیت کار با عربستان سعودی در مورد پیشنهاد حذف صدام مذاکره کردیم.
۲۲ مرداد ۱۳۶۶ پس از حج خونین
آقای عبدالله نوری آمد. او از مکه برگشته است. کمی از وقایع درگیری با سعودی‌ها را گفت. تردید دارد که همه تقصیر‌ها از سعودی‌ها باشد. ضمن اینکه جنایت آن‌ها را غیرقابل گذشت می‌داند. گفتم دیشب همین موضوع مطرح شد و قرار شد خود ایشان، موضوع را به صورت «سری» بررسی کند و گزارش نماید.
۲۸ مرداد
عصر آقایان عبدالله نوری و دکتر هادی آمدند. توضیحاتی درباره جمعه خونین مکه دادند. معتقدند نفوذ گروه تندرو در بعثه در بروز حادثه بی‌اثر نبوده و مهار از دست در رفته بود.
حسین کروبی: کشتار حج ۶۶ پاسخ عربستان به حمل مواد منفجره بود
محمدحسین کروبی روز ۱۲ آبان در گفت‌وگویی با روزنامه «همدلی» درباره نامه‌نگاری‌های اخیر بین احمد منتظری و محسن هاشمی که اشاره‌ای هم به مهدی کروبی در جریان اتفاقات حج شد، گفته بود: «این اتفاق در سال ۱۳۶۵ رخ داد. در آن زمان من نیز در بعثه امام بودم. داستان از این قرار بود که یک روز یک نفر به آقای کروبی مراجعه می‌کند و به ایشان می‌گوید که ما امروز رفته بودیم مواد منفجره‌ای را از فرودگاه که با یک کاروان زیارتی به حج آمده تحویل بگیریم اما مقامات عربستانی متوجه شدند و هواپیما را در گوشه‌ای در باند فرودگاه نگه داشتند و آمده‌ام که این را به اطلاع شما برسانم. آقای کروبی از این اتفاق سخت آشفته و عصبانی شد و نسبت به آن شخص واکنش نشان داد و گفت، چه کسی شما را اینجا فرستاده و سریعا از بعثه امام خارج شوید. آقای کروبی پیگیری می‌کند و از مسئولین وقت حج می‌پرسد چه کسی این شخص را به بعثه امام آورده که در جواب می‌گویند آقای هاشمی از ما خواستند که این‌ها را به حج ببرید و در آنجا اسکان دهید. از اینجا کار آقای کروبی شروع می‌شود.»
او افزود: «این کاروان ۱۱۰ نفره از استان اصفهان عازم شده بود و مدیران کاروان سه برادر بودند. از جریان محموله تی‌ان‌تی در ساک حجاج فقط این سه برادر و همسرانشان باخبر بودند و هیچ کس دیگر در جریان نبود، همان‌طور هم که گفتم ارسال مواد منفجره از قبل لو رفته بود و به محض نشستن، مامورین عربستان هواپیما را به گوشه‌ای از فرودگاه راهنمایی می‌کنند و آنجا تحت نظر قرار می‌دهند و همه مسافرین آن را به زندان می‌برند. آقای کروبی رایزنی و گفت‌وگوی خود را با مقامات عربستانی شروع می‌کند. مقامات عربستان از ایشان می‌خواهند که شما به ایران تشریف ببرید. ما باید بررسی‌های خودمان را انجام بدهیم و این افراد را به دادگاه ارجاع بدهیم. آقای کروبی با قاطعیت به مقامات عربستان اعلام می‌کند که به ایران نخواهم رفت تا حجاج آزاد شوند. همچنین با آقای میرحسین موسوی نخست‌وزیر هم تماس می‌گیرد و موضع خود را هم اعلام می‌کند. آقای موسوی می‌گوید ما هم هواپیمایی به سمت عربستان نخواهیم فرستاد لذا حکومت عربستان به دلیل گرفتار نشدن دراین معضل تدبیر به خرج داد و کلیه حجاج آزاد شدند.»
به گفته حسین کروبی، «بعد از مدتی کوتاه با اصرار آقای کروبی همسرانشان نیز آزاد می‌شوند و بعد از چند ماه سه برادر هم آزاد شدند اما بعد متاسفانه اتفاق تلخی رخ داد و آن اینکه آقای هاشمی رفسنجانی در خطبه‌های نماز جمعه به جای اینکه از مقامات عربستان تشکر کند آن‌ها را مورد عتاب و سرزنش قرار داد که چرا حجاج ما را دستگیر کردند. مقامات عربستانی نیز از این موضوع ناراحت شده و به آقای کروبی رجوع می‌کنند و به او می‌گویند که عربستان این همه با شما مدارا و همه زندانیان را آزاد کرد اما آقای هاشمی در خطبه‌های نماز جمعه به جای تشکر، به عربستان حملات تندی کرده است. آقای کروبی با مرحوم احمد آقای خمینی تماس می‌گیرند و موضوع را به اطلاع ایشان و امام خمینی(ره) می‌رساند. امام از این موضوع ناراحت و به آقای کروبی پیغام می‌دهند که از مقامات عربستانی تشکر و دلجویی کنید. یکی از دلایلی که باعث آن کشتار عظیم حجاج توسط عربستان در سال ۱۳۶۶ شد، همین بود. در حقیقت می‌توان گفت اتفاق سال ۶۶ جوابی از سوی عربستان به ایران در پاسخ به حمل مواد منفجره در سال قبل بود که به عربستان آورده بودند.»
در این باره بخوانید:
جدال بر سر نقش دو هاشمی در ماجرای حج ۶۵
نامه‌نگاری‌های پسران هاشمی و کروبی/ از تصمیم خبرگان تا رد صلاحیت نمایندگان
نظر شما :