کزازی: اگر فردوسی نبود ما امروز خود را ایرانی نمی‌دانستیم

این شاهنامه‌پژوه در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا، به مناسبت روز بزرگداشت فردوسی (۲۵ اردیبهشت‌ماه)، فردوسی را ابرمرد فرهنگ و ادب و اندیشهٔ ایرانی خواند و افزود: فردوسی سنخوری است که شالودهٔ ناخودآگاهی تباری ما ایرانیان را ریخته است. به سخن دیگر، او هستی نهادین و فرهنگی و منشی و تاریخ ما را به بنیان از گزند روزگار به دور و برکنار داشته است.

کزازی ادامه داد: اگر فردوسی در یکی از باریکترین و دشوار‌ترین روزگاران در تاریخ ایران سر بر نمی‌آورد، به گمان بسیار، ما امروز خود را ایرانی نمی‌دانستیم و به زبان شکرین و شیوهٔ پارسی سخن نمی‌گفتیم، از این روی فردوسی بسیار فزون‌تر و فرا‌تر از آن است که یکی از سخنوران ایران ‌زمین شمرده شود.

او افزود: «شاهنامه»ی فردوسی نیز بسیار فرا‌تر و فزون‌تر از آن است که دیوانی باشد در کنار دیگر دیوان‌های درسی. هم از این‌رو است که ایرانیان برای فردوسی و «شاهنامه» ارج و ارزی می‌شناسند که هیچ سخنور و فرزانه و اندیشمند دیگر از آن برخوردار نیست؛ زیرا اگر فردوسی و «شاهنامه» نمی‌بود، آن دیگر بزرگان و نام‌آوران سر بر نمی‌توانستند آورد و به آن جایگاه و پایگاه بلند که یافته‌اند، نمی‌توانستند رسید.

کزازی همچنین گفت: آن ‌چه فردوسی را از گزند روزگار پاس‌ داشته است، ایران نهادین، فرهنگین و ایران اندیشه‌ای است. به سخن دیگر، چنین ایرانی است که یک‌سره در گرو جغرافیا نیست. ما ایرانیانی در عرصهٔ گیتی داریم که امروز در جغرافیای ایران زندگی نمی‌کنند؛ اما از دید خوی و خین، منش و کنش، ساختار اندیشهٔ روانی و ذهنی ایرانی برخوردارند. به دیگر سخن، ناخودآگاهی تباری در آنان هم دمیده است و این هنر شگرف و بزرگ فردوسی است.