سارایوو، ۲۰ سال پس از حمام خون
چند هفته پس از آغاز محاصره سارایوو فرود آمدن خمپاره‌های ارتش صرب در محلی شلوغ در مرکز این شهر جان ۲۰ غیرنظامی را گرفت. شلیک تک‌تیراندازان صرب به شهروندان سارایوو سرآغاز جنگ بوسنی شناخته می‌شود. تک‌تیراندازان صرب دیگر کابوس شهروندان سارایوو بودند که از لابه‌لای ساختمان‌ها بزرگسالان و کودکان را هدف قرار می‌دادند. تنها در جریان یکی از کشتار‌ها در ششم فوریه ۱۹۹۴ در یکی از میدان‌های اصلی سارایوو ۶۸ تن جان خود را از دست دادند. پس از آنکه ۳۷ نفر در حمله‌ای مشابه در اوت ۱۹۹۵ کشته شدند، نیروهای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) علیه مهاجمان وارد عمل شدند و سرانجام محاصره این شهر شکسته شد. تا سال ۱۹۹۶ نیز یک کریدور هوایی بین‌المللی به ساکنان پایتخت بوسنی و هرزگوین کمک‌های انسان‌دوستانه می‌رساند. این کریدور در ژانویهٔ ۱۹۹۶ و پس از انجام حدود ۱۳ هزار پرواز به کار خود پایان داد.
در پایان سال ۱۹۹۵ میلادی، توافق صلح دیتون، پایانی بر این جنگ نهاد اما نتوانست به جدایی فزاینده قومی و ملی که همچنان این کشور چهار میلیونی حوزه بالکان را اسیر خود ساخته است، پایان بدهد. مصطفی سریچ، مفتی اعظم بوسنی به خبرنگار یورونیوز گفت: «بعد از توافق دیتون، سریع‌تر از هر منطقه دیگری در جهان مسیر بازسازی را شروع کردیم. اما وقتی یک گام به جلو می‌گذارید، نیروهایی هستند که می‌آیند و همه ما را به عقب می‌رانند و بعد باید از نو بنشینیم و پرسش‌هایی را که قبل از کشتار سال‌های ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ پاسخ می‌دادیم، دوباره توضیح بدهیم. شما چطور می‌توانید شخصی را ببخشید اگر برای بی‌رحمی‌هایش درخواست بخشش نکند؟ از ما خواسته شده حتی بدون اینکه آن‌ها به اشتباهشان اذعان کنند، آن‌ها را ببخشیم.»
با وجود گذشت حدود ۱۵ سال از پایان جنگ، شهروندان این بوسنی و هرزگوین معتقدند که صلح واقعی هنوز برقرار نشده و طرف‌های درگیر تنها آرام گرفته‌اند. سیاستمداران بوسنیایی، صرب و کروات نیز اختلاف‌های فراوانی با هم دارند و هنوز تعلقات قومی نقش مهمی در به‌دست‌آوردن موقعیت‌های سیاسی و اجتماعی ایفا می‌کنند. بسیاری از شهروندان این کشور راه‌حل نهایی مشکلات بوسنی و هرزگوین را اصلاحات اساسی و راهیابی به اتحادیهٔ اروپا می‌دانند.
امروز بوسنی و هرزگوین که قرار بود فدراسیونی سه قومی باشد، عملا به دو بخش تقسیم شده است: فدراسیون مسلمان‌ها و کروات‌ها، و جمهوری خودخوانده صرب‌های بوسنی موسوم به صربسکا. حتی سارایوو نیز یک شهر تقسیم شده است. بخش شرقی آن به این جمهوری خودخوانده تعلق دارد.
اینک میلوراد دوریک، رییس این جمهوری خودخوانده که زمانی خود چهره‌ای میانه‌رو بود، به دلایل مختلف از جمله درخواست برپایی همه‌پرسی استقلال صرب‌های بوسنی و نیز خودداری از برسمیت شناختن کشتار معروف سربرنیتسا مورد انتقاد است. در جریان آن کشتار، هشت هزار مسلمان قربانی شدند.
روز جمعه ششم آوریل همزمان با بیستمین سالگرد آغاز محاصره سارایوو توسط صرب‌ها، ساکنان آن با تجمع در مرکز شهر و قرار دادن ۱۱۵۴۱ صندلی قرمز در خیابان به تعداد کشته شدگان محاصره سارایوو، بصورتی نمادین حمام خونی که در فاصله سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ در این شهر جاری شده بود را یادآوری و یاد و خاطره قربانیان آن را گرامی داشتند.
با این حال بخشش، آشتی و بازسازی، سه واژه‌ای است که دو دهه پس از آغاز جنگ، عملا در بوسنی محقق نشده است.
منابع:
Euronews
Deutsche Welle
BBC
نظر شما :